“Heç vaxt rüşvət almamışam, “hörmət” eləyiblər”

Vaxtilə məşqçim olub. “Naxçıvan”da oynayarkən komandaya baş məşqçi gələndə futbolçuların sevincinin həddi-hüdudu yox idi. Zarafat deyildi, ilk Azərbaycan Kubokunun sahibi, vaxtilə oyununa həsəd apardığımız biri bizə rəhbərlik edəcəkdi.

Sonuncu dəfə onu MOİK-də işləyərkən görmüşdüm.  12 ildən sonra rastlaşdıqda çox dəyişmişdi - əvvəlki müəllimim deyildi. Yaşlaşmışdı, həyatdan küskün görünürdü. Söhbət 1992-ci ildə Azərbaycan Kubokunu qazanan Bakının “İnşaatçı” komandasının keçmiş kapitanı Yadigar Rəhimovdan gedir.

* 1962-ci il yanvarın 8-də Bakıda anadan olmuşam. 9 yaşımda “Neftçi”nin hazırlıq qrupunda rəhmətlik Anatoli Qryazevin rəhbərliyi altında məşqlərə başlamışam. 1978-ci ilə kimi növbə ilə Ruslan Abdullayev və Ravil Cəfərov məşqçim olub. O vaxtlar da indiki kimi uşaq futbolunda belə bir problem var idi – 18 yaşına çatan futbolçunun gələcək taleyi naməlum idi. Bir balaca özünü yaxşı tərəfdən göstərə bilənlər müxtəlif komandalara dəvət alırdılar. Əksəriyyəti isə hərbi xidmətə yollanır, qayıdanda isə başqa işin qulpundan yapışırdılar.

16 yaşımda mənə “Sərdarov” adına zavodun “Sərdarovçu” komandasından dəvət gəldi. SSRİ dönəmində hər zavodun, fabrikin, bir sözlə bütün iri müəssisələrin futbol komandasının olması şərt idi. Bu komandalar şəhər və respublika birinciliklərində (həm şəhər, həm də respublika birinciliyində 2 dəstə var idi – İ.V.) mübarizə aparırdılar. Daha sonra rəhmətlik atamın məsləhəti ilə Radiozavodun nəzdində olan “Araz” komandasına keçdim. Hər komandanın əsas heyətində 18 yaşı tamam olmamış iki futbolçunun oynaması barədə qayda var idi. Bu gənclərin daha təcrübəli futbolçular arasında “yetişmə”sinə hesablanmış qərar idi.  “Araz”da əsas heyətdə oynayan gənclərdən biri mən, digəri isə adını unutduğum erməni edi. Maraq üçün deyim ki, ilk maaşımı “Araz”da almışam – 80 rubl. O vaxt üçün yaxşı pul idi. Daha sonra məvacibim 220 rubla kimi qalxmışdı. Respublika birinciliyinin 1-ci dəstəsində ilk iki yeri tutan komanda SSRİ çempionatının 2-ci dəstəsinin 9-cu zonasında yarışmaq imkanı qazanırdı. Bundan başqa müxtəlif kubok oyunları keçirilirdi. Bizim dövrdə “Neftçi”dən başqa üzdə olan bir neçə komanda var idi – “Polad” (Sumqayıt), “Qarabağ” (Ağdam), “Kəpəz” (Gəncə), “Energetik” (Mingəçevir). Onların da heyətinə düşmək hər futbolçunun işi deyildi.

* Vaxtım çatanda mən də hamı kimi hərbi xidmətə yollandım və Tacikistanın Leninabad (indiki Xudjand – İ.V.) şəhərinə düşdüm. Əsgərlikdə də futbolsuz qalmadım. Bir müddət yerli “Xudjand” komandasında oynadım. Daha sonra Özbəkistanın Həvai şəhərinin “Zərəfşan” komandasının rəhbərliyi oyunumu bəyəndi və məni öz komandalarına keçirdi. Azərbaycana qayıdandan sonra bir müddət futbolsuz qaldım. Sərbəst güləş ilə məşğul olmağa başladım. Pis də alınmırdı – Bakı birinciliyində 2-ci yeri tutmuşdum. Hiss edirdim ki, futbolsuz yaşamaq çətindir. Yenidən “Araz”a qayıtdım. Amma qısa müddətə.

* 1985-ci ili idi. Dzerjinski adına park vardı, orada tez-tez müxtəlif həvəskar komandalar öz aralarında pul ilə futbol oynayırdılar. Rəhmətlik Hüseyn İsmayılov məni orada gördü və təklif etdi ki, işsizsən, gəl səni Dərnəgüldəki Evtikmə Kombinatının Mexanika sexində işə düzəldim. Həm  bekar qalmazsan, həm də kombinatın futbol komandası yoxdur, birlikdə komanda yaradarıq. Razılaşdım. Zavodun işçilərindən ibarət komanda yaratdıq və şəhər birinciliyində Kirov (indiki Binəqədi) rayonunun 2-ci dəstəsində yarışlara qoşulduq. Bir müddət sonra Nəriman Ələkbərovla rastlaşdım. Vaxtilə bir yerdə top qovmuşduq. İşsiz idi, Hüseyn müəllimin təklifini indi mən ona etdim. Bir yerdə yaxşı komanda qurmuşduq. Daha sonra Nərimanın qardaşı Aydın, Zöhrab Qədiyev, Munis Abdullayev, İlqar Aslanov, Şahin Əliyev, Rəhman Kazımov, Şahin Cəfərov, Hacıbala Abdullayev və başqaları bizə qoşuldular. Bir sözlə, adi zavod komandasından əməlli-başlı futbol komandası düzəldə  bildik. “İnşaatçı”nın qısaca yaranma tarixi belə olub. Dörd il ardıcıl iştirak etdiyimiz bütün çempionatlarda 1-ci yeri tutduq. 1989-cu ildə Respublika çempionatında Sabirabadın “İnşaatçı” komandasından sonra 2-ci yeri tutaraq 9-cu zonaya vəsiqə qazandıq. Amma SSRİ dağıldı, orada çıxış edə bilmədik.

* 1992-ci ildə müstəqil Azərbaycanın ilk çempionatı keçirilirdi. 26 komanda 2 qrupa bölünmüşdü. “A” qrupunda 3-cü yeri tutub final mərhələsinə keçdik. Ümumi nəticədə 6-cı olduq. Amma bizim üçün həmin il ilk Azərbaycan Kubokunu qazanmaqla yadımızda qaldı. Yaxşı xatırlayıram, 1/4 finalda ilk çempion “Neftçi”yə  2:1 qalib gəlmişdik. Yarımfinaldakı rəqibimiz Sumqayıt “Xəzər”i də çox güclü idi. Əsas vaxt 1:1 hesabı ilə başa çatsa da, penaltilər seriyasında üstün olmuşduq – 5:4. Finalda Mingəçevirin “Kür-Nur”una qarşı idik. Belə şansı əldən vermək olmazdı. Əsas vaxt 1:1 hesabı ilə başa çatdı. Bizdən qolu Mübariz İsmayılov vurmuşdu. Əlavə vaxtda İlham Əliyevin vurduğu top hesabına qalib gəldik. Kuboka görə bizə pul mükafatı vermişdilər. O vaxtdan indiyə kimi pullarda çox dəyişiklik olub, miqdarını müqayisə edə bilmərəm. Amma bircə onu deyə bilərəm ki, o qədər pul görməmişdim.

* 1993-cü ildə 31 yaşımda futboldan getdim. Rəhbərlik komandada cavanlaşdırma siyasəti aparırdı. Bu, mərhələli şəkildə olmalı idi. Amma komandanın baş məşqçisi Məmmədəli Məmmədov (hazırda İsmət Qayıbov adına stadionun direktoru – İ.V.) əksinə etdi. Yaşlı nəsilin əksəriyyəti komandadan göndərildi. Mən qaldım, bir müddət yenilərlə birlikdə  oldum. Amma sonradan gördüm kü, bu cavanlarla işləmək mənlik deyil. Futbolu birdəfəlik buraxdım. Təəssüf ki, bir il sonra “İnşaatçı” dağıldı. Həm cavanlar yaşlıların yerini vermədi, həm də maliyyə çətinliyi buna səbəb oldu. O vaxtlardan xatirə kimi ancaq şəkillər, xatirə hədiyyələri və kubokun medalı qalmışdı... 

* Bir müddət futbolsuz qaldım. Yenə Hüseyn İsmayılov dadıma çatdı. 1995-ci ildə yeni yaratdığı “Naxçıvan” komandasına məşqçi kimi işləməyə dəvət etdi. Komanda 16-17 yaşlı uşaqlardan qurulmuşdu və 1-ci dəstədə oynayırdı. Sponsorsuz komanda saxlamaq hər kişinin işi deyildi. Hüseyn müəllim bunu bacarırdı, min-bir əziyyətə qatlanırdı. Bu insanda yoxdan komanda yaratmaq istedadı vardı. Ümumiyyətlə, “Naxçıvan”dakı uşaqlar çox qabilliyyətli idilər. Neçəsi sonradan Azərbaycan futbolunun fəxrinə çevrildi – Samir Əliyev, Samir Musayev, Fərrux İsmayılov, Zaur Ramazanov, Rizvan Fərzəliyev və başqaları.

* 1996-cı ildə dava elədiyimə görə 3 il müddətinə həbs olundum. Çıxanda isə artıq “Naxçıvan” dağılmışdı, uşaqlar hərəsi bir klubda oynayırdılar. MOİK-ə işə düzəldim. Aşağı yaş qruplarına məşqçi kimi. 2000-ci ildə əsas komandaya baş məşqçi keçdim. Bir il sonra rüşvət almağımı bəhanə gətirərək komandadan qovdular. Əslində isə heç vaxt, heç kimdən rüşvət almamışam. Rüşvət alan da, verən də qanun qarşısında məsuliyyət daşıyır. Niyə mənə cinayət işi qaldırmadılar? Kiminsə övladının işini təmənnasız düzəldirəmsə, əvəzində hörmət eləyirsə, burada qəbahət iş varmı? O vaxtdan futboldan uzağam. Düzü, heç marağım da qalmayıb. Futbolumuzda nə var, nə yox – balaca uşağın məndən çox xəbəri var.

* 2009-cu ildə məni şərlədilər – guya narkotik maddə saxlayırdım. 2 illik həbs olundum. Bir ara ailəm dağıldı. Amma övladlarıma həmişə ata qayğısı göstərməyə çalışmışam. Dedikmlərimi oxuyanda çoxlarında mənim barədə mənfi fikir formalaşacağını bilirəm. “Rüşvətxor”, “turemşik” və s. Deyəcəklər. Əslində belə deyil. Mənə bircə ad vermək olar – “Bəxtsiz”.

* Hər bir uşağın kumiri olur. Mənim kumirim nə Maradona, nə Bekkenbauer, nə də Banişevski olub. Bir dəfə televizorda “Paxtakor”un oyununa baxırdım. Daşkəndlilərin heyətində yarımmüdafiəçi vardı, çox səviyyəli, texnikalı futbolçu idi. Həmişə ona oxşamağa çalışmışam. Yəni, mənim kumirim bəlkə də heç kimin tanımadığı Xadzipanaqis olub.

Haşiyə: Xadzipanaqis (Vasilis Kiryakos) 1952-ci ildə Daşkənddə SSRİ-yə immiqrasiya etmiş yunan kiprinin ailəsində anadan olub. SSRİ-nin gənclərdən ibarət və olimpiya yığmalarında çıxış edib. Bir dəfə əsas yığmaya dəvət alsa da, oynamaq qismət olmayıb. 1976-cı ildə Yunanıstana köçüb “İraklis”in heyətində çıxış edib. SSRİ yığmasında çıxış etdiyinə görə Yunanıstanın heyətində cəmi bir yoldaşlıq oyununda meydanda olub. 2003-cü ildə Yunanıstanda XX əsrin ikinci yarısının ən yaxşı futbolçusu adına layiq görülüb. Xadzipanaqis haqqında ən maraqlı informasiya ondan ibarətdir ki, rəsmi oyunlarda birbaşa künc zərbəsindən 6 qol vurub.

* Futbolçu kimi cəld, sürətli olmasam da, texnikamın hesabına bu çatışmazlıqları “gizlədə” bilmişəm. Çoxları məni “texnar” kimi tanıyıb. Ləqəbim də olub – “Qoca”. Bu adı mənə bir qədər yaşlaşdıqdan sonra komanda yoldaşlarım  vermişdilər. Onlardan bəziləri ilə əlaqəni itirməmişəm. Futzal üzrə millinin sabiq baş məşqçisi Hacıbala Abdullayev, keçmiş FİFA referisi Zöhrab Qədiyev, hakimlər Munis Abdullayev, İlham Əliyevlə tez-tez görüşüb dərdləşirik.

* Oğlum Əziz yolumu davam etdirirdi. 2006-cı ildə 18 yaşında avtomobil qəzasına düşdü. Həkimlər futbol oynamağa qoymadılar. Heyf, istedadlı uşaq idi. 2009-cu ildə gözətçi işləyirdim. Balaca bir “budka”m vardı. Nəyə görəsə şəkilləri, xatirə hədiyyələrini ora aparmışdım. Tərslikdən həmin gün yanğın baş verdi, keçmişdən xatirələrin hamısı kül oldu. Mənə ən çox təsir edən kubokun medalı idi. Görürsünüz, “Bəxtsiz”əm.

* MOİK-də işlədiyim vaxt 8-ci mikrorayondakı rezin meydançada 1988-ci il təvəllüdlü uşaqlar “FŞM” ilə oynayırdı. 3:0 hesabı ilə irəlidəydik. Birdən elə bil kimsə mənə dedi ki, meydandakı futbolçuları say. Rəqib 14 nəfərlə oynayırdı. Sən demə, onların baş məşqçisi Böyükağa Abbasov uduzduqlarını görüb meydana 3 nəfər də əlavə oyunçu buraxmışdı. Bundan heç kimin, hətta hakimlərin də xəbəri olmamışdı. Böyükağa yaxşı yoldaş idi. Sonradan mənə dedi ki, uşaqların xətrinə dəymək istəmədim, kim oynamaq istəyirdi, icazə verdim.

* Futbolda görünməmiş maraqlı hadisələrdən bir də 1992-ci ildə Tovuzda “Turan”la oyunda baş verib. 1-ci yerdə gedirdik, komanda çempionluğa oynayırdı. İkinci hissədə Mübariz İsmayılov “Turan”ın qapısına qol vurdu. Top tora dəyib meydançaya qayıtdı. Qapıçı Nizami Sadıxov hirslənib topu mərkəzə tərəf vurdu. Sakit Alıyev isə heç nə olmamış kimi oynamağa başladı. Biz vurulan qola sevinirdik, bir də baxdıq ki, oyun gedir. Nə baş hakim Əhmədağa Cabbarov, nə də yan xətt hakimi Asim Xudiyev qolu qeydə aldı. Asimə tərəf qaçdım ki, bəs təmiz qolu idi. Çiyinlərini çəkib Əhmədağanı göstərdi. Hər şey əvvəlcədən həll olunmuşdu. Həmin oyunu 1:0 hesabı ilə uduzduq. Məhz Tovuzda baş verənlərdən sonra anladıq ki, çempion olmaq bizlik deyil. Bütün fikrimizi kuboka yönəltdik.

İlqar VAQİFOĞLU, "Het-trik news" qəzeti